Στη σημερινή εποχή της τεχνολογίας, της πληροφόρησης και του έντονου ανταγωνισμού προκύπτουν αυθόρμητα ερωτηματικά στους φορείς διακίνησης και διαχείρισης των δημητριακών για επιπλέον οικονομικά οφέλη από αυτές τις δραστηριότητες.
Είναι εύκολα κατανοητό ότι τα οικονομικά μεγέθη που διακινούνται είναι τεράστια στον κλάδο των δημητριακών και δυσανάλογα με τα επενδεδυμένα κεφάλαια των παγίων εγκαταστάσεων. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι φαινομενικά αυτά τα προϊόντα δεν υφίστανται καμία επεξεργασία και προστιθέμενη αξία. Από την άλλη μεριά οι τιμές και ο ανταγωνισμός δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια κέρδους.
Όλα τα χρόνια επικρατεί η άποψη σε πολλούς κύκλους ότι αυτά τα προϊόντα δεν μεταβάλλονται και δεν αλλάζουν δομή κατά τα μεγάλα χρονικά διαστήματα που αποθηκεύονται πριν την τελική μεταποίηση και κατανάλωση. Τα συμπτώματα όμως γίνονται εμφανή σε προχωρημένα στάδια όταν αυξάνεται η θερμοκρασία και αλλοιώνεται η οσμή. Αυτά τα συμπτώματα συνοδεύονται οπωσδήποτε από απώλεια βάρους και κατά συνέπεια οικονομικής ζημίας. Πρέπει να προσθέσουμε στα παραπάνω και τις μηχανικές καταπονήσεις που επιφέρουν ρωγμές στον καρπό και δημιουργία σκόνης η οποία εύκολα αποβάλλεται.
Υπάρχει μια σχετική δυσκολία στο να το μετρηθούν αυτές οι ποσότητες, υπολογίζονται όμως με αναλυτικές και επιστημονικές μεθόδους. Ανάλογα με τα διάφορα προϊόντα, τα αρχικά χαρακτηριστικά και τις συνθήκες συντήρησης προκύπτουν απώλειες βάρους αρκετών εκατοστιαίων μονάδων καθώς και υποβάθμιση της ποιότητος. Αυτές οι συνθήκες επαναλαμβάνονται κάθε έτος.
Το οικονομικό αποτέλεσμα λοιπόν μπορεί να είναι υπολογίσιμο και σε μέγεθος ανάλογο με τις ποσότητες διακίνησης. Πολλές φορές μπορεί να είναι και το μοναδικό θετικό αποτέλεσμα της διαχείρισης. Αυτό συνεπάγεται συνετή και επιλεκτική δημιουργία των μέσων που θα χρησιμοποιηθούν για την αποθήκευση και συντήρηση των δημητριακών. Δηλαδή κατάλληλες υποδομές και μηχανήματα που θα βοηθήσουν στην αποτελεσματική και ποιοτική συντήρηση αυτών των προϊόντων.
Αρχικά οι μικροί αποθηκευτικοί χώροι και η περιοδική ανάδευση του προϊόντος ήταν ο συνήθης τρόπος συντήρησης με αμελητέα τα ποσοστά απωλειών κατ' αυτό τον τρόπο. Σταδιακά περάσαμε στις μεγάλες οριζόντιες αποθήκες όπου αποθηκεύονται μεγάλες ποσότητες καλά αποξηραμένες προκειμένου να έχουμε ασφαλή συντήρηση λόγω της αδυναμίας ελέγχου των συνθηκών αποθήκευσης. Δεν είναι λίγες οι φορές που λόγω συμπτωματικής αύξησης της θερμοκρασίας και της υγρασίας μεγάλες μάζες αλλοιώνονται και καταστρέφονται. Αυτό γίνεται αντιληπτό μόνο κατά την εκφόρτωση της αποθήκης.
Σχεδόν ταυτόχρονα κατασκευάστηκαν και κατακόρυφες αποθήκες μικρού μεγέθους με δομικά υλικά τούβλα κλπ. Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν μεγάλες κατακόρυφες αποθήκες δηλαδή τα σιλό από λαμαρίνα. Αυτή η λύση εδώ και αρκετές δεκαετίες είναι η επικρατέστερη και καλύπτει σε ποσοστό τις περισσότερες ανάγκες αποθήκευσης και συνεχώς διευρύνεται. Είναι περισσότερο χρηστική καλύπτει μικρή επιφάνεια οικοπέδου σε σχέση με τις οριζόντιες αποθήκες και είναι απολύτως μηχανοποιημένη. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και τα σιλό από οπλισμένο σκυρόδεμα μικρής διαμέτρου και μεγάλου ύψους.
Η προσοχή μας για μια ασφαλή συντήρηση πρέπει να καλύπτει όλη την διάρκεια αποθήκευσης από την στιγμή της παραλαβής μέχρι την εξαγωγή για κατανάλωση. Οι προϋποθέσεις και οι παράμετροι που λαμβάνουμε υπ' όψη μας είναι τα φυσικοχημικά και οργανικά χαρακτηριστικά των προϊόντων. Σε αυτά πρέπει να επικεντρωθούμε και να προστατέψουμε.
Κατά την παραλαβή η απομάκρυνση των ξένων υλών προστατεύει την υπόλοιπη μάζα από προσβολές από μικροοργανισμούς. Οι ξένες ύλες, όπως υπόλοιπα μέρη του φυτού, σκόνη, αδρανή υλικά, περιέχουν αυξημένη υγρασία, εύκολη τροφή για έντομα και μικροοργανισμούς και έτσι οι οργανοχημικές διεργασίες εξελίσσονται με μεγαλύτερη ταχύτητα. Ακόμη κατά την αποθήκευση στα σιλό αυτές οι ξένες ύλες λόγω του διαφορετικού ειδικού βάρους διαχωρίζονται και συγκεντρώνονται σε διάφορα σημεία, κυρίως στο κέντρο, με συνέπεια την ταχεία μόλυνση σε αυτά τα σημεία.
Ο διαχωρισμός και η απομάκρυνση των ξένων υλών επιτυγχάνεται με προκαθαρισμό. Κατ' αρχή η απομάκρυνση της σκόνης με αέρα και στη συνέχεια η απομάκρυνση των μεγαλυτέρων τεμαχίων με κόσκινα ολοκληρώνει την απομάκρυνση των ξένων υλών από το υγιές προϊόν.
Μια βασική αρχή που τηρούμε κατά την αποθήκευση των δημητριακών στα σιλό είναι η υγρασία του καρπού η οποία πρέπει να φροντίζουμε να είναι η ίδια σε όλη τη μάζα. Το ίδιο ισχύει και για την θερμοκρασία. Είναι οι δύο καθοριστικοί παράμετροι που μας εξασφαλίζουν την άρτια συντήρηση αυτών των προϊόντων. Επιβάλλεται λοιπόν ο διαρκής έλεγχος κατά την διάρκεια αποθήκευσης και η άμεση επέμβαση σε περιπτώσεις υπέρβασης των ορίων. Γνωρίζουμε ότι οι δύο αυτοί παράμετροι είναι αλληλένδετοι μεταξύ τους. Η αύξηση του ενός επιφέρει και την αύξηση του άλλου με καταστροφικές συνέπειες για το προϊόν. Φυσικά το αντίστροφο δεν συμβαίνει γι' αυτό πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί για τις μεθόδους που θα επιλέξουμε για τον έλεγχο και τον περιορισμό τους.
Ο έλεγχος της θερμοκρασίας είναι η μοναδική παράμετρος που ελέγχεται άμεσα και αυτό επιτυγχάνεται μέσω θερμομέτρων που τοποθετούνται ομοιόμορφα εντός του σιλό. Η ΔΕΛΤΑ-ΠΙ εφαρμόζει ένα πρωτοπόρο σύστημα με ψηφιακά αισθητήρια και σήμα ψηφιακό με ένα καλώδιο για όλα. Ο στόχος του ελέγχου επιτυγχάνεται απόλυτα με διαχείριση των μηνυμάτων σε υπολογιστή και αμεσότητα στις ενέργειές μας.
Η αντιμετώπιση της αύξησης της θερμοκρασίας γίνεται με επαρκή εξαερισμό του περιεχομένου προϊόντος στο σιλό. Επαρκής αερισμός προϋποθέτει ομοιόμορφη κατανομή συστημάτων προώθησης του αέρα εντός του προϊόντος. Επίσης ισχυρό μηχανισμό δηλαδή κατάλληλο ανεμιστήρα για το αντίστοιχο σιλό που να υπερνικά τις αντιστάσεις και να προωθεί μέχρι την έξοδό του τον αέρα από το σιλό. Έχει παρατηρηθεί πολλές φορές να χρησιμοποιούμε έναν ανεμιστήρα ανεπαρκή να αερίζουμε το σιλό και να διαπιστώνουμε αντίστροφα αποτελέσματα από τα αναμενόμενα. Η ενημέρωση και η προσοχή σε αυτό το θέμα πρέπει να είναι ιδιαίτερη. Είναι πολύ σημαντικό να αερίζουμε το σιλό με θερμοκρασίες εξωτερικού αέρα αρκετά χαμηλότερες από την θερμοκρασία του προϊόντος.
Για να ξεπεράσουμε αυτές τις αντιξοότητες η ΔΕΛΤΑ-ΠΙ προτείνει τον αερισμό με ψυκτικά μηχανήματα. Αυτά χρησιμοποιούνται σε μονάδες που έχουν από 2000-3000 τον και άνω και αρκεί ένα σε κάθε μονάδα. Είναι διαφόρων μεγεθών και εξυπηρετούν το ζητούμενο της συντήρησης με τρόπο μοναδικό. Κατά κύριο λόγο προληπτικά ψύχοντας το δημητριακό κατά την παραλαβή για μακροχρόνιες αποθηκεύσεις και κατά δεύτερο λόγο κατασταλτικά όταν προκύψει κάποια ανωμαλία. Στην πρώτη περίπτωση επιτυγχάνεται μια ομοιόμορφη επιθυμητή θερμοκρασία σε όλη τη μάζα από την αρχή προλαμβάνοντας έτσι όλες τις αλλοιώσεις που πιθανόν να συμβούν. Συμπληρωματικά αναφέρεται ότι με αυτά τα μηχανήματα ελέγχεται και η εισερχόμενη υγρασία ούτως ώστε να μην επηρεασθεί η εσωτερική υγρασία του προϊόντος. Στις περισσότερες φορές αφαιρείται ένα μικρό μέρος της υγρασίας λειτουργώντας και επικουρικά στις φάσεις του ξηραντηρίου.
Άλλα μικρότερης σημασίας θέματα μπορούν να επηρεάσουν το ζητούμενο, όπως η δομή, η στεγανότητα και η ποιότητα του σιλό γενικότερα, ακόμα ο τρόπος απαγωγής του αέρα από το σιλό.
Συμπερασματικά τα ποιοτικά αποτελέσματα μιας προσεγμένης συντήρησης οδηγούν με τον πλέον ασφαλή τρόπο σε μια οικονομία κλίμακος σε ότι αφορά την ποσοτική διαχείριση των δημητριακών σε μονάδες αποθήκευσης και διακίνησης.
Του Βασιλείου Παπαδόπουλου
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Helexpo Today.